Święta Bożego Narodzenia w Portugalii to tylko 24 (Wigilia) i 25 grudnia. Jednym z najciekawszych i żywo kultywowanych w tym kraju zwyczajów jest przygotowywanie szopek bożonarodzeniowych, po portugalsku presépio. Maleńkie szopki możemy zobaczyć w domach a na placach i ulicach miast stoją takie całkiem pokaźnych rozmiarów. Jak nakazuje tradycja, miejsce w presépio przeznaczone dla Dzieciątka Jezus pozostaje puste aż do północy w Wigilię. Consoada czyli kolacja wigilijna to najważniejszy posiłek podczas całych Świąt.
Świąteczne potrawy
Na świątecznym stole gości król portugalskich dań: bacalhau de consoada czyli dorsz w wydaniu wigilijnym. Ryba jest przyrządzana według specjalnej receptury i podana z gotowanymi ziemniakami, jajkami oraz liśćmi kapusty galicyjskiej (couve galega), a to wszystko polane oliwą z oliwek. Próżno szukać na portugalskim świątecznym stole dwunastu potraw, lista dań jest bardzo okrojona za to miłośnicy słodyczy mają w czym wybierać: rabanadas (grzanki smażone z cukrem i cynamonem), filhoses (płaskie pączki o posmaku pomarańczy), arroz doce (pudding ryżowy z cynamonem) i okrągłe Bolo Rei – królewskie ciasto przypominające keks.
Gdzie się wybrać w okresie świątecznym
W okresie świątecznym w Lizbonie ulice zdobią liczne iluminacje a na głównym placu Praça do Comércio stoi ogromna choinka. Na placu Rossio odbywa się bożonarodzeniowy jarmark, idealny do do odwiedzenia z całą rodziną lub przyjaciółmi. W mieście unosi się zapach pieczonych kasztanów, które można kupić na każdym rogu. Warto przejść się na plac Praça da Figueira, zajrzeć do ponad 190-letniej kawiarni Confeitaria Nacional a tam spróbować portugalskich świątecznych przysmaków, takich jak bolo rei (ciasto królewskie), filhoses czy rabanadas. W parku Edwarda VII znajduje się Winter Wonderland: największy świąteczny market, z lodowiskiem, diabelskim kołem oraz wieloma innymi atrakcjami (wejście jest darmowe a market czynny codziennie do 5 stycznia). Moim skromnym zdaniem dwie najpiękniej udekorowane co roku ulice to Rua Augusta, wiodąca od placu Rossio do placu Praça do Comércio, oraz położone obok siebie Rua Garrett i Rua do Carmo.
Będąc w południowej części kraju, Algarve trzeba odwiedzić Vila Real de Santo António by na własne oczy zobaczyć największą portugalską szopkę skonstruowaną na 230m2, z 20 ton piachu, 3000kg korka i ponad 5600 figurek.
Tradycyjne szopki bożonarodzeniowe
W Portugalii tradycja szopek (presépio) ma długą historię i jest głęboko zakorzeniona w kulturze tego kraju. Szopki są ważnym elementem obchodów świąt Bożego Narodzenia, zarówno w przestrzeni publicznej jak i w domach. Najbardziej znane portugalskie szopki to często misternie wykonane dzieła sztuki, które nie ograniczają się tylko do Świętej Rodziny. Często przedstawiają całe wioski, sceny z życia codziennego oraz postaci ludowe takie jak pasterze czy rybacy co odzwierciedla portugalskie tradycje i sposób życia.
Gdzie w Lizbonie zobaczyć wyjątkową szopkę? Udajcie się do mojego ulubionego parku Jardim da Estrela, naprzeciwko niego znajduje się świątynia z XVIII wieku, Basílica da Estrela. Królowa Maria I obiecała, że w razie zajścia w długo wyczekiwaną ciążę zbuduje kościół i właśnie w tym kontekście w latach 1779-1790 wzniesiono tę monumentalną budowlę, pierwszą na świecie pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego. Szopka, która się tutaj znajduje powstała w latach 1781–1785, składa się z ponad 400 figurek i jest zamknięta w dużej gablocie, która ją chroni. Ma około 5 metrów szerokości, 4 metry wysokości i około 3 metry głębokości.
Kiedy Portugalczycy ubierają choinkę?
W Polsce, według tradycji choinkę ubieramy w dniu Wigilii Bożego Narodzenia. Obecnie w wielu polskich domach drzewko pojawia się na tydzień przed świętami lub już na Mikołajki czyli 6 grudnia. W moim rodzinnym domu choinkę ubiera się w Wigilię lub kilka dni przed nią. W portugalskich domach bardziej popularne są choinki sztuczne, więc tych żywych na sprzedaż jest zawsze mało. Portugalczycy kupują żywe choinki bardzo wcześnie, pod koniec listopada a drzewko tradycyjnie jest ubierane już pierwszego grudnia.
Gwiazda Betlejemska czy może Wielkanocna?
W Polsce widujemy ją w doniczkach a tak na prawdę w warunkach naturalnych Ponsecja to wysoki krzew. Na moim portugalskim osiedlu rośnie jedna, dość spora, niestety ostatnio silne wiatry trochę ją połamały. W Portugalii jest znana jako Estrela-do-Natal (Gwiazda Bożonarodzeniowa) oraz Manhã-de-Páscoa (Poranek Wielkanocny). W Polsce znana również jako Wilczomlecz Piękny. Portugalczycy, podobnie jak Polacy lubią kupować ponsecję w doniczkach by udekorować mieszkanie na święta.
